Αγάθη

I

(3ος αι. μ.Χ.).Χριστιανή μάρτυς που καταγόταν από τη Σικελία και μαρτύρησε στην Κατάνη (Σικελία). Οι πληροφορίες που έχουμε για τη ζωή της, είναι ελάχιστες. Κατά την παράδοση, η Α. ήταν μια όμορφη νέα από αρχοντική οικογένεια. Επειδή αρνήθηκε να δεχτεί την πρόταση γάμου που της έκανε κάποιος Ρωμαίος αριστοκράτης και φανατικός ειδωλολάτρης, ρίχτηκε στη φυλακή και μαρτύρησε με φριχτά βασανιστήρια. Γύρω από τα βασανιστήρια αυτά και ιδιαίτερα γύρω από την αποκοπή των μαστών της, υπάρχει πλούσια παράδοση κυρίως στη Δύση, που αντανακλάται τόσο στη λατρεία όσο και στην τέχνη. Έτσι, σε ορισμένες περιοχές της Ιταλίας, την ημέρα της γιορτής της φτιάχνουν ψωμάκια που έχουν το σχήμα μαστού. Σε πολλούς εξάλλου ζωγραφικούς πίνακες εικονίζεται να κρατά έναν δίσκο, πάνω στον οποίο βρίσκονται οι κομμένοι μαστοί της. Η μνήμη της τιμάται στις 5 Φεβρουαρίου. Η Α. είναι επίσης η αγία προστάτιδα της Μάλτας.

II

(Αστρον.). Αστεροειδής που επισημάνθηκε στις 19 Αυγούστου 1882 από τον Παλίσα. Το αστρικό της μέγεθος όταν την παρατηρούμε στην αντίθεση είναι 14,5.

III

Ημιορεινός οικισμός (υψόμ. 155 μ., 58 κάτ.) στην πρώην επαρχία Αλμωπίας του νομού Πέλλης. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Αριδαίας.

IV

Πόλη και λιμάνι της νότιας Γαλλίας, κτισμένη από τους Φωκαείς που ίδρυσαν και τη Μασσαλία (Στράβων,Δ΄ 182). Οι Έλληνες κάτοικοί της την έλεγαν Τύχη αγαθή πόλις,και αργότερα το όνομα συντομεύτηκε σε Α. Παραφθορά του Α. είναι και το σημερινό γαλλικό όνομα της Agde.Αρχικά, η πόλη αποτελούσε νησάκι, και οι Φωκαείς τη θεωρούσαν τυχερό εύρημα, γιατί ήταν προφυλαγμένη από τους βόρειους άνεμους· την αφιέρωσαν στην Εφεσία Άρτεμη. Με τον καιρό, έγιναν προσχώσεις που ένωσαν την A. με τη στεριά και τη μετέβαλαν σε ακμαίο εμπορικό λιμάνι. Ο Ιούλιος Καίσαρ αφαίρεσε την Α. από τους Μασσαλιώτες και την προσάρτησε στη ρωμαϊκή κυριαρχία. Τον 5o αι. μ.Χ. έγινε χριστιανική κι αργότερα έπεσε στα χέρια των Βησιγότθων, των Αράβων, των Γότθων και τελικά των Γάλλων. Στη σύνοδο της Α., που συνήλθε το 506 μ.Χ., με συμμετοχή 35 επισκόπων της Γαλατίας υπό τον άγιο Καισάρο, θεσπίστηκαν μέτρα εναντίον των διεφθαρμένων ιερέων.